اصول اخلاقی نشریه
اصول اخلاقی برای سردبیر، داوران و نویسندگان
مجله علمی رهپویه هنر/ هنرهای تجسمی خود را ملزم به رعایت اصول ارزش‌های اخلاق حرفه‌ای می‌داند. اگر چه این مجله هنوز به عضویت قطعی کمیته بین‌المللی اخلاق در انتشارات (COPE) در نیامده است که علاوه بر آنکه رهپویه هنر/ هنرهای تجسمی نشریه ای با دسترسی آزاد (Open Access) برای عموم و در انتشار مقالات تابع مجوز Creative Common Attributions 4.0 است، همچنین از راهنمایی آنها در این حرکت ارزشمند مدد جسته و خود را متعهد به اصول زیر می‌داند.
- نمودار کمیتۀ اخلاق انتشار (COPE) به زبان فارسی؛
- مشروح اصول کمیتۀ بین‌المللی اخلاق نشر (COPE)؛
- منشور اخلاق پژوهش نشریات وزارت علوم، تحقیقات و فناوری.
در همین راستا مواردی که در ذیل می‌آید به عنوان استانداردهای اخلاقی برای متولیان مجله (شامل سردبیر، مشاوران و داوران) و همچنین مخاطبان مجله (شامل نویسندگان اصلی و همکار، مشاوران یا همکارانی که عنوان آنها در قسمت تقدیر و تشکر ذکر می‌شود، خوانندگان و سایر پژوهشگران) لازم‌الاجرا است:
اصول کلی
- نشریه از دریافت مقاله‌های پژوهشی معتبری که حاوی یافته‌های علمی جدید باشد استقبال می‌کند و از چاپ مقاله‌های مبتنی بر گردآوری یا ترجمه معذور است.
- مقالات ارسالی به هیچ وجه نباید در دیگر نشریات داخلی و خارجی منتشر شده باشد. همچنین حق انتشار مقاله، پس از پذیرش آن، برای نشریه محفوظ است و نویسنده مجاز به انتشار آن در نشریات دیگر نیست.
- نشریه در پذیرش، رد، اصلاح، و ویرایش مقاله‌های دریافتی آزاد است.
- صرفاً مقاله‌هایی در این مجله منتشر می‌شود که در نشریه‌های داخلی و خارجی چاپ یا ارائه نشده باشد.
- انتشار آثار ارسالی الزاماً به‌معنای هم‌رأی بودن با نویسندگان نیست و مجله مسئولیتی در این زمینه ندارد.
اصول اخلاقی برای سردبیر
- سردبیر استقلال فکری نویسندگان را محترم می‌شمارد.
- نگاه سردبیر به تمام مقالات ارسالی به مجله بدون سوءگیری بوده و ارزشیابی مقالات دریافتی بر اساس صلاحیت مقالات و بدون در نظرگرفتن نژاد، دین، ملیت، جنسیت، مقام و وابستگی سازمانی نویسنده(گان) است.
- سردبیر تمامی مقالات دریافتی را در مدت زمان معقول بررسی می‌کند.
- پاسخ نهایی رد و یا پذیرش یک مقاله بر اساس نظرات دریافتی داوران و اعضای هیأت تحریریه مجله انجام می‌شود. ممکن است مقاله‌ای بخاطر سرقت ادبی، عدم تناسب با حیطه موضوعی مجله ویا نداشتن حداقل‌های استاندارد لازم در بررسی اولیه و بدون طی شدن مراحل داوری رد شود.
- حق رد مقالات مشتبه به عدم رعایت اصول اخلاقی برای سردبیر محفوظ است.
- سردبیر برای تعیین داوران هر مقاله اختیار تام دارد. ممکن است در این مورد سردبیر از اعضای هیات تحریریه مجله و یا حتی نویسندگان خود مقالات هم در این مورد نظرخواهی کند.
- سردبیر یا مدیر داخلی مجله (به نمایندگی) مسئول اخذ فرم‌های اعطای حق تألیف، استعلام اصالت مقاله، تعارض منافع احتمالی، و فرم تعهد به منظور عدم ارسال اصل و یا کپی مشابه مقاله به سایر مجلات حتی در قالب‌های دیگر است. تعهد نویسنده مسئول مبنی بر برائت از سرقت ادبی هم اخذ خواهد شد.
- از آنجایی که بررسی مقالات نوشته شده توسط سردبیر برای انتشار در مجله نوعی از تعارض منافع خواهد بود از این رو بررسی این دست مقالات به فرد دیگری از اعضای هیات تحریریه مجله واگذار خواهد شد.
- سردبیر از دریافت گزارش خطاهای احتمالی در مقالات منتشره در مجله استقبال می‌کند. در صورت تایید، خطاهای مکشوفه در اسرع وقت به سمع مخاطبان مجله خواهد رسید.
اصول اخلاقی برای داوران
- از آنجایی که فرایند داوری مقاله یکی از مراحل اساسی پذیرش یک مقاله است چنانچه داور محترم احساس کند که مقاله ارسالی به هر دلیلی در حیطه تخصص وی نیست باید فورا مقاله را به سردبیر عودت دهد.
- داور استقلال فکری نویسنده مقاله را محترم می شمارد و باید بی طرفانه کیفیت مقاله را ارزیابی کند.
- داور باید نسبت به اصل عدم تعارض منافع در زمان داوری مقاله‌ای که با یکی از مقالات خودش که منتشر شده و یا در جریان فرایند چاپ است احساس مسئولیت کند و چنانچه احساس کند با کارهای وی در تعارض است باید بلافاصله مقاله را به سردبیر عودت داده و وی را از شرایط تعارض منافع و یا سوءگیری محتمل آگاه سازد.
- داور باید به مقاله دریافتی برای داوری به مثابه یک سند محرمانه نگاه کند. داور نباید مقاله را در اختیار دیگران قرار دهد و یا در مورد آن با دیگران به بحث بنشیند مگر در مواردی که بخواهد از نظرات دیگران در فرایند داوری استفاده کند.
- داوران باید در مورد نظرات اعمالی خود توضیحات لازم را ضمیمه نماید.
- داوران باید سهل انگاری نویسندگان در استناد به کارهای مشابه انجام شده را مد نظر داشته باشند.
- تاخیر در انجام داوری مقاله به نظر امری طبیعی است با این حال داوران باید سردبیر را از تأخیر احتمالی آگاه کرده و زمان مجددی برای انجام داوری تعیین کنند.
- داوران مجاز نیستند از اطلاعات، بحث ها و تفاسیر منتشر نشده دیگران که در قالب مقاله به این مجله ارسال شده در کارهای خود بدون کسب اجازه از نویسنده(گان) مقاله استفاده کنند.
- داوران باید سردبیر را از مواردی که گمان میرود گزارش تحقیقات انجام شده دریافتی به نوعی ممکن است مستقیماً مورد سوء استفاده قرار گیرد، آگاه سازند.
اصول اخلاقی برای نویسندگان
- اساسی‌ترین مسئولیت اخلاقی یک نویسنده ارائه یک مقاله یا گزارش درست و تمام از پژوهش انجام شده و سعی در عدم ارتکاب به سرقت ادبی به هر نحوی از انحاء شامل برداشت لفظ به لفظ و یا نزدیک به مضمون، نقل مشابه متن و یا نتایج پژوهش‌های دیگر افراد است.
- نویسنده متعهد است شواهد لازم در مورد مقاله ارسالی و تحقیقات صورت گرفته را که شامل داده های مقاله، اسناد، تصاویر است در صورت درخواست در اختیار هیأت تحریریه مجله قرار دهد.
- استناد صحیح به تمام منابعی که چه به صورت مستقیم و چه بصورت غیرمستقیم از آنها استفاده شده است الزامی است.
- چنانچه مقاله قبلاً (در این مجله و یا سایر مجلات) رد شده و یا از فرایند چاپ خارج شده است، نویسنده باید سردبیر را آگاه کرده و در مورد دلایل احتمالی رد و یا خارج شدن از چرخه انتشار و یا اصلاحات احتمالی انجام شده توضیح دهد.
- تمام نویسندگان اصلی و همکار که در یک مقاله عناوین آنها در قسمت نویسندگان ذکر می شود باید واجد حداقل مشارکت علمی در تهیه مقاله باشند. سایر همکاران باید در قسمت تقدیر و تشکر ذکر شود. می توان اسامی همکاران متوفی واجد شرایط را در قسمت نویسندگان ذکرکرد. نویسندةمسئول وظیفه دارد یک نسخه از مقاله ارسالی به مجله را برای سایر نویسندگان همکار ارسال کند و رضایت آنها را برای ذکر عنوان به شکل نویسنده همکار اخذ نماید.
- مقالات برگرفته از پایان نامه های مقطع دکتری و کارشناسی ارشد باید از طرف استاد راهنما به هیات تحریریه ارسال شود. نام استادان مشاور (درصورت وجود) در ردیف نویسندگان همکار ذکر شود.
- مسئولیت گزارش تعارض احتمالی منافع و حامیان مالی پژوهش به عهدة نویسندةمسئول است.
سرقت علمی
- ثبت مقاله در سامانۀ با ارسال ایمیل به کلیۀ نویسندگان مقاله اطلاع داده می‌شود.
- درج نام نویسندگان در مقاله به منزلۀ نقش اساسی ایشان در تدوین مقاله است، درصورتی‌که نویسندگان مقاله در تدوین مقاله نقشی نداشته اند و از نام آنها سوءاستفاده گردد لازم است مراتب را بلافاصله از طریق ایمیل دریافتی اطلاع دهند.
- همۀ نویسندگان مقاله در مورد اصالت اثر مسئول هستند.
- رهپویه هنر/ هنرهای تجسمی در موارد مشکوک مقالات ارسالی به سامانۀ نشریه را قبل از ورود به فرآیند داوری از طریق سامانة سامانه همانندجویی پژوهشگاه علوم و فناوری اطلاعات ایران (ایرانداک) و یا سامانه همانندیاب سیناوب بررسی می‌کند.
براساس تعریف کمیتۀ بین‌المللی اخلاق انتشار (COPE)، سرقت علمی (Plagiarism) به استفادۀ غیرعمدی یا دانسته یا بی‌ملاحظه از کلمه‌ها، ایده‌ها، عبارت‌ها، ادعاها یا استنادهای دیگران بدون قدردانی و توضیح و استناد مناسب به اثر، صاحب‌اثر یا سخنران ایده گفته می‌شود. ازاین‌رو انتظار میرود که نویسندگان آثار علمی در اثر خود استفاده از آثار دیگران را با دقت ثبت کنند و این استفاده را به نحو متناسب به آگاهی مخاطبان برسانند تا علاوه بر حفظ صداقت، از اتهام فریبکاری، سهل‌انگاری وسرقت علمی مصون بمانند.
موارد زیر مصداق سرقت علمی به‌شمار می‌آیند:
- ثبت مقالۀ دیگری به نام خود؛
- درج نام نویسندگان و پژوهشگرانی که در مقاله نقشی ندارند؛
- کپی‌برداری یا تکرار بخش‌های قابل‌توجهی از مقالۀ دیگری؛ (حتی اگر مقالۀ کپی‌شده و بدون ارجاع مربوط به یکی از نویسندگان مقالۀ جدید باشد)؛
- طرح نتیجه‌های حاصل از پژوهش‌های دیگران به نام خود؛
- چاپ تکرای یک مقاله از سوی یک نویسنده در چند نشریه؛
- بیان نتیجه‌های نادرست و خلاف یافته های علمی یا تحریف نتیجه‌های حاصل از پژوهش؛
- استفاده از داده های نامعتبر یا دست‌کاری در داده های پژوهش.
برخورد با سرقت علمی
- موارد سرقت علمی توسط مسئولان نشریه بررسی می‌شود. به‌علاوه برای حراست از اعتبار و زحمات دیگر پژوهشگران، بدون هیچ تساهل و چشم پوشی با توجه به میزان سرقت علمی به شرح ذیل برخورد قانونی می‌گردد:
- مقاله رد خواهد شد و در صورت چاپ از روی سایت ها برداشته خواهد شد.
- طی یک نامۀ رسمی پروندۀ سرقت علمی با سایر دانشگاه ها و نشریه های داخلی و خارجی مرتبط به اشتراک گذاشته خواهد شد.
- مراتب طی یک نامۀ رسمی به وزارت علوم، تحقیقات و فناوری، پایگاه استنادی علوم جهان اسلام (ISC)، دانشگاه‌ها، مؤسسهها، نشریهها و هر محلی که نویسندگان از امتیاز چاپ این مقاله استفاده کرده‌اند، اطلاع داده خواهد شد.
- رهپویه هنر/ هنرهای تجسمی از سامانه همانندجویی پژوهشگاه علوم و فناوری اطلاعات ایران (ایرانداک) برای مشابهت یابی مقالات استفاده می کند.
تعهدنامه
- پدیدآور یا پدیدآور مسئول موظف است به همراه ارسال مقاله (در قسمت ارسال مقاله)، نامه‌ای مبنی بر اصالت مقاله به فصلنامه ارسال نماید.
