تحلیلِ فلسفی و تطبیقیِ گفتمان قدرت در تراژدی‌های یونانِ باستان و داستان‌های حماسیِ شاه‌نامۀ فردوسی با تکیه بر اندیشه‌های میشل فوکو

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 گروهِ فلسفۀ هنر، دانشکدۀ حقوق، الهیات و علومِ سیاسی، واحدِ علوم و تحقیقاتِ تهران، دانشگاهِ آزادِ اسلامی، تهران، ایران.

2 گروهِ زبان و ادبیاتِ فارسی، واحدِ کرج، دانشگاهِ آزادِ اسلامی، کرج.

3 گروهِ فلسفه، واحدِ تهرانِ شمال، دانشگاهِ آزادِ اسلامی، تهران، ایران:

10.22034/rpa.2024.2007159.1050

چکیده

این پژوهش در نظر دارد با تحلیل گفتمان ‌قدرت در نمایشنامه‌های کلاسیک یونانی و شاه‌نامه فردوسی، به تبیین وجوه اشتراک و افتراق دو جهان‌بینی در دو حوزه مذکور بپردازد. به نظر می‌رسد می‌توان نتایج حاصل از این مطالعه تطبیقی را نیز به‌مثابه نمونه‌‌هایی، به جهان معرفت‌شناسانه و گفتمان غالب در روح دو جغرافیای فرهنگی یونان کلاسیک و ایران تعمیم داد. رویکرد نظری بحث برگرفته از آراء میشل فوکو و مفهوم گفتمان قدرت در اندیشه وی خواهد‌بود. روش این تحقیق از نوع توصیفی-تحلیلی است و اطلاعات لازم برای سنجش نمونه‌ها به شیوه‌ای کتاب‌خانه‌ای و به‌واسطه ابزار تحلیل گفتمان حاصل خواهند آمد. شواهد این تحقیق گویای این واقعیت هستند که به‌رغم وجود مؤلفه‌های مشابه در اپیستمه هر دو جهان فکری، در هر دو ساحت خدایگانی و انسانی از مفهوم تقدیر و مرگ تا عشق، اصالت و خردورزی، نقطه تمایز بنیادین آن‌ها در تبیین گفتمان قدرت، رویکردشان در پذیرش یا تقابل با گفتمان قدرت متعالی خدا یا خدایان است. به‌عنوان نمونه اگر فردوسی در داستان سهراب، تقدیر یزدان را عامل فرجام پایانی می‌داند، در مقابل اوریپید، مده‌آیی می‌آفریند که درمقابل گفتمانِ غالبِ سنتیِ نهادینه‌شده می‌ایستد و حتی حاضر است فرزندانش را سر بریده، خدایان را همراه‌کرده و شکوه‌مندانه سوار بر ارابه خدایان گردد.

کلیدواژه‌ها

موضوعات



مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده
انتشار آنلاین از تاریخ 04 فروردین 1403
  • تاریخ دریافت: 25 تیر 1402
  • تاریخ بازنگری: 15 اسفند 1402
  • تاریخ پذیرش: 04 فروردین 1403