مطالعه تأثیرات ایدئولوژی سرمایه‌داری در برساختن جایگاه سوژگی شخصیت ها در نمایشنامه همه پسران من

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار گروه ادبیات نمایشی، دانشکده هنر، دانشگاه دامغان، دامغان، ایران.

2 کارشناسی ارشد ادبیات نمایشی، دانشکده هنر، دانشگاه سوره، تهران، ایران.

چکیده

همه پسران من نمایشنامه‌ای است منتقدانه که شیوۀ زیست در جامعه سرمایه‌داری و عواقب هولناک ناشی از آن را بازتاب می‌دهد. در این نمایشنامه آرتور میلر به تناقض‌های موجود در نظام مبتنی بر اقتصاد لیبرالیستی در آمریکا می‌پردازد که از یک سو مدعی آزادی فردی و بهره-مندی از فرصت‌ها است و از سوی دیگر به پرداخت بهایی سنگین در اقشاری گسترده از جامعه منجر می‌شود. این تناقض از نگاه ایدئولوژیکی سرچشمه می‌گیرد که جامعه سرمایه‌داری، به زعم میلر، در بطن خود حامل آن است. پژوهش حاضر افزون بر نگاه انتقادی آرتور میلر در مقام نمایشنامه‌نویس، بر آراء و اندیشه‌های لوئی آلتوسر متکی شده‌است. در خوانش آلتوسر، افراد جامعه در برابر سیطره ایدئولوژی لیبرالیستی تبدیل به سوژه‌هایی مطیع و فرمانبر می‌شوند. در مقاله حاضر قصد آن است که با تحلیل نمایشنامه همه پسران من از منظر آلتوسر به این پرسش اساسی پرداخته شود که چگونه برساخت ایدئولوژیک می‌تواند با فراخوانی شخصیت‌های نمایشنامه، مخاطب ساختن آنان و تعریف آن‌ها در مقام "سوژه" بر روابط و مناسبات افراد تأثیر بگذارد و سمت و سوی کنش اجتماعی و کردار فردی آنان را تعیین‌کند. به این ترتیب هدف مقاله حاضر تحلیل کاراکترهای اصلی نمایشنامه همه پسران من در ساز و کار ایدئولوژیک جامعه سرمایه‌داری است. در این پژوهش از روش تحلیلی و توصیفی برای بررسی شخصیت‌ها یا سوژه‌های نمایشنامه بهره‌جسته‌ایم و تلاش‌کرده‌ایم کنش‌های آنان را بر مبنای برساخت‌های ایدئولوژیک جامعه سرمایه‌داری آمریکا تفسیر کنیم. نمایان شدن شکاف و تضاد‌ بین "وعده‌های ایدئولوژیک" و "جایگاه سوژه" نتیجه حاصل از این واکاوی بوده است.

کلیدواژه‌ها

موضوعات