تسخیرشدگان: دیالکتیک زایایی و میرایی تصاویر سینمایی و کلانشهری در سرخپوست‌ها (1357)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 کارشناسی ارشد سینما، دانشکده‌ سینما تئاتر، دانشگاه هنر، تهران، ایران

2 استادیار، گروه سینما، دانشکده‌ سینما تئاتر، دانشگاه هنر، تهران، ایران

چکیده

  سرخپوست­ها (1357)، روایت شور و اشتیاق جوانانی سرسپرده به سینماست که به خاطر دستیابی به رویایشان از همه چیز در زندگی گذشته­اند. به نظر می­رسد که شخصیت­های ­فیلم به تسخیرشدگان تصاویر سینمایی تبدیل شده­اند، و از سحر و جادوی این تصاویر گریزی ندارند. از این رو می­توان فیلم را اثری درباره قدرت تاثیرگذاری تصاویر بر زندگی، هویت و روابط سوژه­های مدرن در نظر گرفت. فیلم سرخپوست­ها از لحاظ روایی و تکنیکی به برخی از مباحث نظری مهم پیرامون ماهیت تصویر سینمایی و تصویر عکاسانه دلالت­های فراوانی دارد. مباحثی که خصوصا در سال­های اخیر مورد توجه نظریه­پردازان حیطه­های عکاسی و فیلم قرار گرفته است. مضامینی همچون نقش تصاویر سینمایی در شکل­دهی به جهان رویاییِ جایگزین برای سوژه­های مدرن، رابطه سینما و کلانشهر، ارتباط تصویر متحرک سینمایی و تصویر ایستای عکاسانه، ماهیت استنادی تصویر عکاسانه و اصالت ارجاع­دهی­اش به رویداد گذشته، نقش رسانه­هایی همچون فیلم و عکاسی به مثابه پروتزهای ادراکی و عملکرد آن­ها در ایجاد خاطره­ها و تجربه­های مصنوعی در فیلم نمودهای شاخصی می­یابند. پژوهش حاضر که با روش توصیفی- تحلیلی و با استفاده از منابع کتابخانه‌ای صورت گرفته است، با بهره­گیری از آرای متفکرانی همچون سوزان سونتاگ، لورا مالوی، آلیسون لندسبرگ و الیسا ماردر می­کوشد این جنبه­ها و دلالت­های فیلم را مورد بررسی و تحلیل قرار دهد. این پژوهش نشان ­می­دهد که بهره­گیری از آرای نظریه­پردازان معاصر در بازخوانی آثار سینمای ایران، می­تواند آشکار کننده برخی ظرفیت­های پنهان و مغفول این آثار باشد، و از این منظر ضرورت چنین پژوهش­هایی را مورد تاکید قرار می­دهد. یافته­های این پژوهش آشکار می­سازد که فیلم سرخپوست­ها با بهره­گیری از تمهیدات مختلف سینمایی و اتخاذ استراتژی­های روایی و تکنیکی متمایز، به مثابه کنکاشی خلاقانه در ماهیت تصاویر سینمایی و عکاسانه، و قدرت تاثیرگذاری این تصاویر بر روی سوژه­های مدرن عمل می­کند.    

کلیدواژه‌ها


افلاطون(1353) جمهوری. ترجمه محمد حسن لطفی. تهران: خوشه.
بارت، رولان (1380) اتاق روشن: اندیشه هایی درباره عکاسی. ترجمه نیلوفر معترف. تهران: نشر چشمه.
برمن، مارشال(1392) تجربه مدرنیته (هر آنچه سخت و استوار است دود می شود و به هوا می رود). ترجمه مراد فرهادپور. تهران: طرح نو.
بودلر، شارل (1395) ملال پاریس و برگزیده­ای از گل­های بدی. ترجمه محمد علی اسلامی ندوشن. تهران: فرهنگ جاوید.
رضایی، مجید منصور و مدیری، آتوسا (1393). خوانشی از تجربه شهری در خیابان­های استانبول تا پرسه­زنی ذهنی در خیابان­های تهران، نمونه موردی استقلال استانبول، لاله­زار تهران. هنرهای زیبای معماری و شهرسازی. دوره 19، شماره 1، 43-56.
سونتاگ، سوزان(1392) درباره عکاسی. ترجمه نگین شیدوش و فرشید آذرنگ. تهران: نشر حرفه نویسنده.
فروید، زیگموند(1383) تمدن و ملالت‌های آن. ترجمه محمد مبشری. نشر ماهی، تهران.
کوپنیک، لوتز (1396) عکس­ها و حافظه­ها. در تاریخ­نگاری و عکاسی. ویرستار ویلیام فلوسر، ترجمه محمد غفوری. تهران: نشر آگه.
لندسبرگ، آلیسون (1382) خاطره مصنوعی: یادآوری کامل و بلیدرانر، ترجمه یوسف اباذری، ارغنون. شماره 23، 186-169.
منل، باربارا (1395) شهرها و سینما. ترجمه نوید پورمحمدرضا و نیما عیسی پور. تهران: بیدگل.
Baudrillard, J. (1989) America.  London & New York: Verso.
Bruno, G. (2018) Atlas of Emotion: Journeys in Art, Architecture, and Film. London & New York: Verso.
Buci-Glucksmann, C. (1994) Baroque Reason: The Aesthetics of Modernity. London: Sage
Grøtta, M. (2012) Reading Developing Images: Baudelaire, Benjamin, and the Advent of Photography, Nineteenth-Century French Studies. 41 (1 & 2), 80-90.
Landsberg, A. (2009)  Memory, Empathy, and the Politics of Identification, International Journal of Politics, Culture, and Society IJPS22(2), 221-229.
Landsberg, A.  (2012) Cinematic Temporality. Modernity, Memory and the Nearness of the Past, Time, Media and Modernity, Emily Keightley (ed.). New York: Palgrave Macmillan.
Marder, E. (1991) Blade Runner's Moving Still, Camera Obscura: Feminism, Culture, and Media Studies, 9(3), pp: 88-107.
Marder, E. (2017) Baudelaire’s Feminine Counter-Signature: Mademoiselle Bistouri’s Photographic Poetics, Nineteenth-Century French Studies, 46 (1&2), 1-25.
Mulvey, L.  (1996) Pandora: Topographies of the Mask and Curiosity, Sexuality & Space, Beatriz Colomina(ed.).  New Jersey: Princeton Papers on Architecture.
Mulvey, L. (2006) Death 24x a Second: Stillness and the Moving Image. London: Reaktion Books Ltd.
Schwartz, V. R. (1999) Spectacular Realities: Early Mass Culture in Fin-de-Secle Paris. Berkeley: University of California Press.
Silverman, K. (1991) Back to the Future, Camera Obscura: Feminism, Culture, and Media Studies, 9(3), 108-132.